Begrafenis

Helaas is het hier niet elke dag rozegeur en zonneschijn. (Bij lange na niet eigenlijk.) En gisteren was duidelijk zo’n dag. Afgelopen zondag is mijn college, Mr. Koz Gamba overleden. Afgelopen donderdag was hij nog op het werk, vrijdag had hij zich ziek gemeld. Hij voelde zich niet erg lekker. Op zaterdag kwam hij erachter dat hij malaria had en op zondag is hij overleden, tussen 4 en 5 uur ‘s middags. Het is echt ontzettend snel gegaan. Hij was de senior manager Development & Research en hij zat in de kamer naast me. Ik zag hem dus elke dag en we dronken wel eens samen thee, of ik gebruikte zijn computer. Hij heeft 6 kinderen, waarvan 4 tussen de 6 en 16 jaar. Mr. Gamba is 56 jaar geworden.

Maandag was dus echt een ontzettend vreemde dag op mijn werk. Iedereen was verdrietig en in shock dat het zo snel gegaan is. Hij is overleden in het Aga Khan ziekenhuis, dat is niet het ziekenhuis waar alle mensen uit mijn hostel co-schappen lopen, want dat is het Muhimbili ziekenhuis. Maar ook het Aga Khan ziekenhuis heeft geen beste reputatie, dus de vraag is een beetje of hij niet gered had kunnen worden. Daar zal ik wel nooit achter komen.

Gisteren, dinsdag, was er een ceremonie bij zijn huis. Hij wordt begraven in zijn geboorteplaats, in de buurt van Arusha. Maar om iedereen even de kans te geven om afscheid te nemen, was er een afscheids-ceremonie bij zijn huis. Niemand die mij dat even van te voren verteld natuurlijk, communiceren is ook een vak hier, dus ik wist van niks. Totdat mijn collega ineens aan het eind van de ochtend vroeg, of ik mee wilde naar de ceremonie, omdat ik hem ook gekend heb. Dat leek mij wel een goed idée, want ik wilde eigenlijk ook afscheid nemen, dus zo gezegd, zo gedaan. Om kwart over 12 zat ik met een groep collega’s in een afgehuurde daladala, op weg naar Masaki (dat is een wijk, op de Peninsula, waar ook alle blanke mensen wonen; de rijke buurt zeg maar). Daar aangekomen, stonden er 3 tenten (van die grote party-tenten) in de tuin bij het huis. En druk dat het was! De baas en de managers waren met jeeps gekomen, dus die kwamen na ons.

In het huis zaten allemaal vrouwen en de naaste familie. Ze waren aan het zingen en af en toe hoorde je ook gehuil. We liepen door de tuin, naar de achterste tent, waar een enorm buffet stond opgesteld, met wel 10 man catering erbij. Wij netjes in de rij, en jahoor, een heel bord met gestampte banaan, rijst, rundvlees met saus, kip, spinazie en watermeloen. En daarbij nog een flesje water en een cola. Gelukkig had ik nog niet gelunchd, want ook dit was natuurlijk niet aan me verteld.

We zaten op plastic stoelen in het gras, met ik denk wel 200/300 mensen te eten. Ik had geen idée wat er precies van me verwacht werd, maar alles viel me mee. Ik kwam er al gauw achter dat de vrouwen en mannen gescheiden zaten. Heel apart, want daardoor weet je niet of mensen ook samen komen, met hun partner ofzo. Alle vrouwen hadden een kanga aan, dat is een doek die ze omslaan. Echt iedereen had dat, behalve ik. En ik was ook nog de enige mzungu (= blanke), dus ik dacht eigenlijk dat ik “buiten de groep” zou vallen. Nou, helemaal niet dus. Echt een top-volk, Tanzanianen. Behalve wat hele kleine kinderen, heeft niemand me aangestaard. Of ze doen het zo goed, dat ik het niet doorheb. En mijn collega’s zijn ook zo ontzettend aardig; ik ben geen enkele keer alleen geweest, tussen al die onbekende mensen. Wat mij ook opviel, is dat mensen gewoon bleven lachen. Niet heel uitbundig, maar toch. Er was een man die een speech ging houden, om te vertellen wat de bedoeling was, en die vertelde ook dat de auto met het de kist eraan kwam, en hij wees niet naar het hek, maar naar de tuin; iedereen lachen… Beetje apart, maar zoals ze hier zeggen; life goes on.

De kist werd in het huis gebracht, en toen begon de weduwe met huilen en gillen. Echt een verschrikkelijk geluid… Na de lunch gingen eerst alle vrouwen langs de kist, dus ik liep ook mee. We liepen via de achteringang door het huis, en rond de kist stonden de kinderen, z’n vrouw en familieleden. En allemaal waren ze ontzettend aan het huilen. En de kist bleek ook nog open te zijn, dus ik was ook even stil. Toen ik het huis uitkwam, waren er mensen aan het huilen en gillen, maar dat hield al vrij snel op. Ik ben met 3 collega’s in een jeep gesprongen; op naar de kerk.

In Tanzania zijn mensen ontzettend gelovig, en vandaar dat we met z’n allen naar de kerk gingen. Daar was ook nog een hele ceremonie van bijna 1,5 uur, met verschillende sprekers, waaronder mijn baas. Uiteraard was alles in Kiswahili, maar dat vond ik niet erg. Ik had wel een vermoeden wat er gezegd werd.

Na de kerkdienst, werd de kist naar de airport gebracht, want vandaag wordt hij begraven in zijn geboorte dorp. Maar toen ben ik afgehaakt, want het werd al laat. En de meeste mensen gingen naar huis, dus ik vond het wel prima geweest. Best wel heavy, zo’n dag, dus ik ben met een daladala naar huis gegaan en ben thuis even rustig bij gaan komen. Wat een dag zeg…

Tja, en dan zit je weer op kantoor… Naast een lege kamer; echt heel raar. Maar eigenlijk merk je er nu weinig meer van, de mensen zeggen hier allemaal dat de dood onderdeel van het leven is, dus ze zijn wel verdrietig, maar ze gaan ook door met hun leven.

En ik heb ook nog een nieuwtje; ik ga zondag verhuizen naar Arusha! Dus dit is mijn laatste weekje in Dar. Ik ga in Arusha ook bij de TTB werken, en dan voornamelijk met mevrouw Lwoga, zij is hoofd Culture Tourism, dus dat is voor mij wel erg interessant. Arusha is DE toeristen plaats van Tanzania, dus ik ben benieuwd. Ik zal vrijdag nog even wat meer schrijven over mijn verhuizing, maar dan weten jullie het vast.

Liefs,
Lenny